* Update 02-10-2020: na enig speurwerk, blijkt dit model telescoop van 1960 te zijn.*
* Update 18-01-2021: Ik heb de originele handleiding van de 60's telescoop gevonden. *
Maar, zo dacht ik bij mijzelf, die houten poten he..... Weet je wat? Ik ga het gewoon doen: de houten poten demonteren, in de lak zetten, laten drogen, en weer in elkaar zetten. Lijkt mij wel mooi, en zo geschiedde. Ziehier het eindresultaat:
Ikzelf ben van 1971, en was al van jongs af aan gefascineerd door de sterren en planeten. Als tiener mocht ik graag een verrekijker pakken, om ermee naar de sterrenhemel te gaan kijken. Vanaf (vrijdag 11 november) 1988 ging ik bijna wekelijks (vrijdagavond) op de fiets naar een sterrenwacht in Oostzaan, een tochtje van een goede 9 kilometer.
Dat mijn passie toen niet begrepen werd in de familie, is dan weer een ander verhaal. Immers, waarom wel de moeite van het fietsen doen, maar niet zijn best doen op school. Dat soort dingen. Maar goed, het observeren was prachtig met die grote telescoop van de sterrenwacht. Ik kan het mij nog zo goed herinneren, hoe machtig ik het vond om Saturnus te zien met zijn ringen. En dan Jupiter, die gasreus met zijn eeuwigdurende storm in de vorm van die rode vlek, en zijn manen eromheen. En dan de Andromedanevel bekijken, die zich op 2.5 miljoen lichtjaar bevind. Machtig mooi gewoon.
Maar ook de rust die het gaf, het kijken naar de hemel, heerlijk was dat. Rust, dat ik zo goed kon gebruiken toen, even de gedachten laten gaan. Even niet de dagelijkse stress ervaren, even niet aan het gepush denken van betere schoolprestaties halen, gewoon een moment van rust.
Uiteindelijk wilde ikzelf ook een telescoop hebben, gewoon om ook thuis aan observatie te kunnen doen, lekker vanuit de ruime voortuin. Ik wilde er deepsky objecten mee gaan observeren, en ook de planeten en de eigen maan kunnen bekijken. Mij werd op de sterrenwacht een spiegeltelescoop (reflector) aangeraden, om aan mijn wensen te kunnen voldoen die ik had. Het werd (ergens in 1990 / 1991) de Pollux Newton / reflector telescoop met een buisopening van 114mm, en een brandpuntafstand van 900mm.
De kijker staat links en boven in het blauw afgebakend deel van dit blaadje. De importeur bestaat nog steeds volgens Google, dus die laat ik vermeld. Enkel het telefoonnummer klopt niet meer, dus die is geblurd. Ik kocht er toen, behalve de kijker zelf, ook een extra oculair, een 2x Barlowlens, en een zon en maanfilter bij. WAARSCHUWING!! Kijk NOOIT, maar dan ook NOOIT rechtstreeks naar de zon met een telescoop, tenzij je per direct en voorgoed blind wil zijn aan je oog.
Bij elkaar betaalde ik er toen iets van 1100 gulden voor, omgerekend €500. Het was het geld zeker waard, laat ik dat voorop stellen. Ik heb er meermalen de Andromedanevel (M31) mee bekeken, Saturnus, Jupiter, Orion nevel (M42), sterrenstelsels, noem maar op. Voordeel was dat ik toen de Commodore 64 in mijn bezit had, waarop ik dan het programma "Sky Travel" draaide. Daarmee kon ik vooraf gaan bepalen, wat ik die avond wilde gaan bekijken. Ook kon ik zien waar de objecten zich bevonden, hoe hoog bijvoorbeeld.
De laatste foto is overigens de Commodore 128D, draaiende in de C64 modus. Ja, de originele diskette met het programma Sky Travel, is nog steeds in mijn bezit. Hier is ie vanaf de diskette opgestart. Goed, tegenwoordig wordt Stellarium gebruikt.....
Toen werd het 1994, en ging ik op mijzelf wonen. Helaas werd dat een flatwoning op 3 hoog van een flat van 14 hoog. Dat was dus einde telescoopgebruik. Helaas kon de telescoop niet achterblijven bij de ouderlijke woning, zodat ik daar dan nog heen kon voor observatie. Ik neem ze dat best wel kwalijk eigenlijk. Een telescoop van bij elkaar 1100 guldens, gewoon onbruikbaar op de flat. Omdat de persoonlijke omstandigheden nou niet bepaald fijn waren, om het voorzichtig uit te drukken, heb ik deze telescoop helaas verkocht in 1995. Ik kon het geld gebruiken, en ik had toch niets meer aan de telescoop.
De voldoening die ik had aan het observeren, verdrong ik helemaal naar de achtergrond. Ik wilde er niet meer aan herinnerd worden, wat ik moest missen. Ik kwam ook ineens niet meer bij de sterrenwacht, wat ik achteraf best wel betreur. Maar ja, ik zat gewoon erg slecht in mijn vel, en het scheelde niet veel of ik was er niet meer.
Details zal ik maar niet noemen, want deze blog zou over de telescoop gaan.
Laat ik het zo zeggen: ik heb meer dan genoeg ellende meegemaakt in mijn leven, met een beroerte in juli 2014 tot gevolg. Die was veroorzaakt door jarenlange stress, en de stelselmatig veel te hoge bloeddruk.
Dan ga ik nu even vooruit naar begin 2019. Ik sprak met een gewaardeerde vriend over mijn hobby's, en benoemde de telescoop die ik toen had, dat ik hem toen voor 1100 guldens kocht. Die persoon vroeg aan mij wat een telescoop 'vandaag de dag' zou kosten, of ze nog zo prijzig zouden zijn, dus ik ging eventjes snel Googlen. Immers, omdat ik al die jaren de voldoening en de interesse had verdrongen, was ik niet echt bekend meer met prijzen enzo.
Tot mijn verrassing kwam ik een reflector telescoop van Byomic tegen, met de specs D=114 / F=500 voor minder dan €200, wat ik dus aan de persoon toonde. Die vroeg prompt aan mij of ik hem niet zou willen kopen, want ik had toen zoveel plezier aan het sterren kijken. Uiteindelijk dacht ik bij mijzelf: waarom niet eigenlijk, want ik heb nu toch een huis met een tuin.
Enkele dagen later kocht ik hem:
Ik begon gewoon de voldoening weer opnieuw te ervaren, na al die jaren van het verdringen daarvan. Als het helder was, de omstandigheden gunstig, dan ging hij naar buiten. Na al die jaren kon ik Saturnus en Jupiter weer bekijken, de Andromedanevel (M31) kwam ook weer binnen bereik, en dan de Orionnevel (M42), gewoon weer genieten, zoals het hoort te zijn.
Maar ja, ondertussen begon het meer te kriebelen, en wilde ik een wat mooiere telescoop met volgsysteem hebben. Ik wilde mij ook met astrofotografie gaan bezighouden in de toekomst, vandaar die wens. Begin dit jaar (2020), viel mij oog op een telescoop met GoTo en volgsysteem. Dit was de Meade StarNavigator 130, met als specs: D=130mm / F=1000mm (metrisch).
Dit is echt een mooi apparaat, die ik kocht bij "Frank, de telescoop expert". Ik betaalde er nog €485 voor, maar de prijs varieert momenteel een beetje. Ja, best wel een prijs, maar het geld wel waard. Je zet deze telescoop buiten neer, richt hem exact op het noorden (hint: gebruik daar de Poolster voor ipv een kompas), zet hem waterpas en schakel hem in. Dan draait hij zichzelf naar een ster, waarbij er bevestigd moet worden dat ie in het midden van de telescoop staat. Indien niet, dan handmatig via de controller exact richten. Na bevestiging draait ie naar een 2e ster, en wordt dit ritueel herhaald. Na bevestiging hiervan, weet de telescoop exact waar hij naar kijkt. Je kan dan via de controller opgeven wat je wilt bekijken, waarna hij zichzelf naar het gekozen object draait en het blijft volgen. Hij draait overigens op 12 volt, dus ik zet hem buiten neer met een motoraccu van 12 volt. Geen geklooi met batterijen, of een verlengsnoer.
Maar, ondertussen keek ik weleens op Marktplaats, gewoon uit een beetje nieuwsgierigheid, en kwam tot mijn verbazing mijn oude telescoop soms tegen. Met mijn telescoop bedoel ik het exacte model dat ik in de 90's had. Alleen hadden die telescopen wel een ander merk, maar was de rest exact hetzelfde, inclusief het houten statief waarop hij stond. Toen ging het kriebelen bij mij, want het zou toch mooi zijn als........ Als wat? Nou, dat ik de DOMME fout die ik in 1995 maakte, terug kon draaien met een her-aanschaf van mijn reflector telescoop. Gewoon mijn telescoop, waar ik zoveel voldoening van had toen, weer terug kon kopen.
Dat zou zo mooi zijn, maar ik greep enkele keren mis. Of een telescoop was net weg, of de prijs was wat hoog. Maar, pas geleden deed zich een mooie gelegenheid voor: mijn telescoop kwam voorbij, en de goede vriend kocht hem direct voor mij. De prijs was ruim onder de €50, dus dat was niet slecht. Er was wel een vermoeden dat ie niet goed kon zijn, maar dat kon mij niet zoveel schelen. Ik wilde primair mijn telescoop terug, en de rest zag ik dan wel weer. Dus ja, dat werd dus 'eventjes' een telescoop ophalen per openbaar vervoer. De telescoop zat zelfs nog in de originele doos verpakt, dus dat was een kleine bonus. Maar, die doos was wel 13.5 kilo zwaar, en bijna 1 meter lang. Ik besloot het contragewicht van dat ding, maar in mijn rugzak te stoppen. dan was die doos tenminste ietsjes lichter.
Maar ja, die doos moest toch naar huis, dus spanbanden en ducttape meegenomen. 1 spanband ging op standje koffer om de doos heen, de 2e spanband op standje schoudertas. Zo kon ik hem op 2 manieren dragen: als koffer en als schoudertas. De ducttape hield de doos dicht, en de spanbanden op hun plek. En ja, het ging perfect, ik kwam er gewoon mee thuis per OV.
Wel verdomde prettig hoor, die lounge bank in de eerste klas. Lekker de ruimte voor die doos, en om zelf te bank hangen alsof ik thuis ben (op de muilkorf na dan).
Goed, toen kwam ik thuis met de telescoop, en besloot hem gewoon helemaal in elkaar te zetten. Zo weet je immers of alles helemaal compleet is, en of er beschadigingen zijn of niet. Het goede nieuws was dat hij helemaal compleet was. Er zaten 3 oculairs bij, en een zon en maanfilter.
Wederom een WAARSCHUWING: kijk NOOIT, maar dan ook NOOIT rechtstreeks naar de zon via een telescoop of verrekijker, tenzij je permanent blind wil zijn aan je oog/ogen. Ook een 2x Barlow was present, dus ik was ermee in mijn nopjes. Het slechte nieuws was dat hij schade had. De telescoopbuis had meerdere diepe krassen, en had ook enkele deuken opgelopen.
Een van de deuken zat op een zeer ongelukkige plek: 1 van de 3 bevestigingsplekken van de secundaire spiegel was gedeukt, waardoor een pootje van die spiegel verbogen was. Hierdoor was de spiegel ook geheel ontregeld, en was hij op dat moment niet te gebruiken.
Dat pootje heb ik weer recht kunnen buigen, zonder dat er iets afbrak danwel stuk ging.
De deuk in de telescoopbuis, op de plek van de bevestiging van de secundaire spiegel, heb ik weg weten te krijgen. Daarna besloot ik om gewoon de gehele telescoop te demonteren, en de telescoopbuis kaal te schuren en opnieuw te schilderen.
Terwijl de telescoopbuis aan de waslijn hing te drogen, ging ik mij met de onderdelen bezighouden. Spiegels schoonmaken, zoeker en oculairs reinigen, dat soort dingen.
Als eerste de zoeker onder handen genomen.
Alsof ie nieuw is, mooi glimmend en schoon.
Daarna was de secundaire spiegel aan de beurt, ook die wilde ik geheel schoonmaken. Tijdens het poetsen merkte ik dat ie los leek te zitten, dus ik maakte de spiegel los.
Het bleek dat de opvulling die in de spiegelhouder zat, in de loop van vele jaren, de veerkracht een beetje kwijt was geraakt. Dit probleem werd verholpen door het een beetje extra op te vullen, gewoon met een stukje toiletpapier. Daarna kon ie weer in elkaar, en zat de spiegel weer goed klem. Ja, de vingerafdruk is later weggepoetst.
Daarna kwam de hoofdspiegel aan de beurt.
Ook die bleek een beetje los in de bevestiging te liggen, dus ook die haalde ik geheel los. Ook het schuimrubber was een beetje veerkracht kwijtgeraakt in de loop van de jaren, dus dat moest ook opgevuld worden. Nu kwam het best wel goed uit eigenlijk, dat ik een biertje op zijn tijd wel lekker vind. Want, de opvulling deed ik met een bierviltje, dat gewoon perfect for the job was.
Daarna ging het stukje schuimrubber ook weer terug, en zat de primaire spiegel (na schoongemaakt te zijn) goed klem in zijn houder.
Daarna had ik hem tijdelijk ingepakt in een zakje, om hem tegen stof te beschermen. Ik legde hem ook eventjes op de weegschaal.
Nadat later op de dag de verf van de telescoopbuis droog was, heb ik de telescoop weer opnieuw gemonteerd. Daarna heb ik de primaire en secundaire spiegel, opnieuw zo goed mogelijk afgeregeld via de stelschroeven. Daarna ben ik met de telescoop naar buiten gegaan, had hem op een boomtop verderop gericht, om daarna de zoeker ook opnieuw af te regelen met de stelschroeven.
Een dag later heb ik zijn houten statief onder handen genomen. Bij 1 van de poten was het hout gespleten, wat opviel tijdens het vastdraaien van de borgschroef onderaan de poot. Dat loste ik op door er 2 gaten doorheen te boren, met daarna 2 lange schroeven erdoorheen te draaien. Die zorgen ervoor dat de metalen beugel, niet verder uiteen gedrukt kan worden door splijtend hout.
Maar, er was nog 1 klein detail aan deze telescoop, wat ik ook nog wilde oplossen:
De aandrijving van de uur-as, die lag er een beetje open en bloot bij. Maar ja, als ik het originele kapje niet heb, dan moet dat anders worden opgelost. En ook hier was het wederom een voordeel, dat ik graag een biertje open trek.
Ik pakte een blik uit de vuilnisbak, knipte er een stuk blik uit, boog het op maat, en spoot het over met zwarte verf. Met de spijker sloeg ik er een gat in, zodat ie bevestigd kon worden.
Dit was het resultaat:
En wat doe je als je een telescoop gerestaureerd heb? Juist, gebruiken, dus naar buiten met dat ding!
En hij werkt prima, mooi scherp beeld ook, precies zoals ik het in mijn herinneringen had. Ik heb hem echt goed afgeregeld, en ben zo enorm dankbaar en blij dat ik hem weer thuis gebracht heb. Die grote en DOMME fout die ik in 1995 maakte, is bij deze terug gedraaid. Hij is weer thuis, en de voldoening kwam helemaal terug toen ik hem gebruikte om hem uit te proberen.
Deze reflector telescoop is van het merk Tasco, maar is exact hetzelfde model als de Pollux die ik in de 90's kocht. Ik denk dat dit specifieke model, gewoon onder verschillende merken/labels is verkocht. Ik moet zeggen dat zijn houten statief, toch wel lekker stabiel staat. Stabieler dan de 2 modernere telescopen op hun lichte aluminium statieven. De reden dat ik denk dat het een 70's model is? Omdat ik een blogje tegen kwam van iemand, over exact dit model, die verklaarde hem eind 70'er jaren gekocht te hebben.
In ieder geval heb ik nu een mooie collectie reflector telescopen, The Three Amigos!
